Xərçəng; Vücuddakı normal hüceyrələrin çox mərhələli bir prosesdə şiş hüceyrələrinə çevrilməsi və nəzarətsiz çoxalması nəticəsində meydana gələn bir xəstəlikdir. Növbəti mərhələdə nəzarətsiz olaraq çoxalan bu hüceyrələr ətraf və uzaq orqanlara yayıla bilər. Xərçəng dünyada və ölkəmizdə ölümün ən əhəmiyyətli səbəblərindən biridir. Ölkəmizdə ağciyər, prostat, yoğun bağırsaq, sidik kisəsi və mədə xərçəngi ən çox kişilərdə, qadınlarda isə döş, tiroid, yoğun bağırsaq, uşaqlıq və ağciyər xərçəngi daha çox görülür. Bütün xərçəng hadisələrinin yalnız 5-10% -i genetik qüsurlara aid edilə bilər, qalan 90-95% -i isə ətraf mühitə və həyat tərzinə bağlıdır. Xərçəngdən ölənlərin təxminən üçdə biri; Beş əsas davranış və qidalanma risk faktorundan qaynaqlanır: artıq çəki və ya piylənmə, az meyvə və tərəvəz istehlakı, qeyri -kafi fiziki fəaliyyət, tütün istifadəsi və spirt istifadəsi. Tütün istifadəsi xərçəng üçün ən əhəmiyyətli risk faktorudur və xərçəng ölümlərinin təxminən 22% -ni təşkil edir.Xərçəng ölümlə nəticələnən xəstəliklərin önündə gəlir.
Kimyəvi maddələrə məruz qalmaq, siqaret və alkaqoldan istifadə etmək, stress və doğru qidalanmamaq xərçəngə səbəb ola bilər. Mütəxəssislər yaşam tərzi dəyişikliyinin xərçəng riskini azaltdığını söyləyirlər. Xüsusilə, siqaret və spirtli içkilərdən uzaq durmaq, hərəkətli həyat tərzi sizi xərçəngdən uzaq saxlayar.
Tanınmış türkiyəli mütəxəssis Əminə Yüzbaşıoğlu xərçəngdən qorunmağın yollarını izah edib.
İdeal çəkini qorumaq lazımdır. Bütün qida növlərindən qədərində və düzgün istifadə etmək gərəkdir.
Qara və çovdar çörəyinə üstünlük verilməlidir. Meyvəni qabıqlı yeyin.
Gündə 5 porsiya meyvə və 2 porsiya tərəvəz yeyilməlidir.
Şəkərdən mümkün qədər az istifadə etmək lazımdır.
Xörək sobada bişirilməlidir. Qızartma yeməklərdən uzaq durun.
Siqaret çəkməmək və çəkilən yerlərdən uzaq durmaq lazımdır.
Fiziki hərəkətlər etmək lazımdır. Həftədə azı 2 dəfə idman edin.
Gündə 2 - 2,5 litr su için.
Çay və qəhvədən az istifadə olunmalıdır.
Yüksək şəkərli içkilərdənsə az şəkərli kompot və təzə meyvə şirəsi için.
Aşırı alkaqol istifadə etmək olmaz.
Həftədə 2-3 dəfə balıq yemək lazımdır.
Antioksidantlarla zəngin qidalara üstünlük verilməlidir.
Qida məmulatları təmiz yuyulmalı və təmiz sudan istifadə edilməlidir.
Qızardılmış yağ təkrarən istifadə olunmamalıdır.
Həftədə 1 dəfə ocaqda bişən yəməkdə bişən qidadan istifadə edilməlidir.
Günlük duz istifadəsi 5 qramdan az olmalıdır. Duzla zəngin təamlardan az istifadə edin.
Kolbasa, sosis, hisə verilmiş məhsullardan mümkün qədər uzaq durulmalıdır.
Gündə 2 bardaq süd və ya yoğurt istifadə etmək lazımdır.
Yayda günəş şüalarından qorunmaq lazımdır.