Tənəffüs çatışmazlığı nədir? Simptomları hansılardır? Necə müalicə olunur?

Tənəffüs çatışmazlığı nədir?

Tənəffüs çatışmazlığı ağciyərlərin bədənin ehtiyac duyduğu oksigeni qəbul edə bilməməsi və ya bədən tərəfindən istehsal olunan karbon qazını xaric edə bilməməsidir. Yığılmış karbon dioksidin təsiri ilə qan və digər bədən mayeləri çox asidik olur, buna görə də tənəffüs çatışmazlığını tənəffüs asidozu (asidləşmə) adlandırmaq olar.

Tənəffüs çatışmazlığının iki növü var:

Tip I (hipoksemik) tənəffüs çatışmazlığı: qan dövranında oksigen çatışmazlığına aiddir.
II tip (hiperkapnik) tənəffüs çatışmazlığı: qan dövranında artıq karbon qazı səbəbindən baş verir.
Bu iki şərti birlikdə görmək olar. Hər ikisi ciddi sağlamlıq problemlərinə səbəb ola bilər.

Tip I tənəffüs çatışmazlığına səbəb olan bəzi şərtlər aşağıdakılardır:
KOAH, astma, pnevmoniya, bronşektazi, pnevmotoraks kimi ağciyər xəstəlikləri
Ağciyər ödemi (ağciyər ödemi)
Piylənmə
koronavirus

II tip tənəffüs çatışmazlığına səbəb ola biləcək bəzi şərtlər bunlardır:
KOAH, ağır astma kimi ağciyər xəstəlikləri
Zəhərlənmələr (dərmanlar və s.)
bəzi əzələ xəstəlikləri
Beyin və onurğa beyni zədələri
ağciyər ödemi

Ağciyər bədənin istehsal etdiyi karbon qazını tükəndirə bilmədiyi üçün qan və digər bədən mayeləri yığılır. Buna görə tənəffüs çatışmazlığı tənəffüs asidozu (asidləşmə) ortaya çıxır.

Tənəffüs çatışmazlığının növləri

Tənəffüs çatışmazlığının iki növü var. Tənəffüs çatışmazlığının bir növü qan dövranında oksigen çatışmazlığına aiddir. Digər növ tənəffüs çatışmazlığı qan dövranında həddindən artıq karbon qazı səbəbiylə meydana gəlir. Hər ikisi böyük problemlər yarada bilər.

Tənəffüs çatışmazlığına səbəb olan durumlar

• Ağciyər ödəmi
• Beyin xəsarətləri
• Əzələ xəstəlikləri
• Zəhərlənmələr
  
• Astma, zaature, KOAH kimi ciddi ağciyər xəstəlikləri
• Obezite

Tənəffüs çatışmazlığı simptomları

Tənəffüs çatışmazlığı qan dövranında həddindən az oksigen və ya artıq karbon qazı olduqda baş verir. Bəs tənəffüs çatışmazlığının əlamətləri nələrdir?

• Ürəkgetmə
• Panik atak
• Şiddətli baş ağrısı
  
• Nəfəs sürətinin artması
• Əzələlərin qıvrılması
• Yüksək qan təzyiqi
• Siyanoz
• Nəfəs darlığı
• Sürətli ürək döyüntüsü
• Öskürək
• Uyuşuqluq

Tənəffüs çatışmazlığının aşkarlanması üsulları

Tənəffüs çatışmazlığından şübhələndikdən sonra diaqnozu yekunlaşdırmaq və müalicəyə başlamaq üçün aşağıdakı prosedurlar aparılır. Tənəffüs çatışmazlığını aşkar etmək üçün istifadə olunan üsullar;

Ağciyər rentgenoqrafiyası

Tənəffüs çatışmazlığına səbəb ola biləcək ağciyər təsbitində ağciyər rentgenindən istifadə olunur.

Kompüter tomoqrafiyası

Ağciyərlərin şəklini daha ətraflı araşdırılmasını təmin edir.

Arterial qan qazı

Qandakı mineralların miqdarıyla qandakı turşuluq balansına və oksigen miqdarına baxılır.

Tənəffüs funksiyası testləri

Tənəffüs çatışmazlığına səbəb ola biləcək astma kimi xəstəliklərin aşkarlanması üçün istifadə olunur.

Tənəffüs çatmazlığının müalicəsi üsulları

Tənəffüs çatışmazlığının müalicəsi ümumiyyətlə əsas səbəbi aradan qaldırmaqla mümkündür. Hər şeydən əvvəl siqaret çəkən və tənəffüs çatışmazlığı olan xəstələr bu vərdişdən imtina etməlidirlər. Digər müalicə üsulları aşağıdakılardır;

Oksigen terapiyası

Oksigen səviyyəsi olan insanlar üçün evdə istifadə edilə bilən portativ oksigen terapiyası tətbiq olunur.

Qeyri-invaziv havalandırma

Xəstəyə üzə qoyulmuş maska ilə hava verilir.

Hava yolu tıxanıqlığını minimuma endirmək üçün dərmanlar

Sprey şəklində bronxodilatator adlanan dərmanlar nəfəs almağı asanlaşdırmaq üçün istifadə olunur. İstifadə etdiyiniz dərmanlar hava yollarını açmağa kömək edir.

Mexaniki havalandırma

Ağız yoluyla ağciyərin hava kanallarına yerləşdirilən intubasiya qırtlaq nahiyəsində cərrahi çuxura yerləşdirilən traxeostomiya borusu ilə nəfəs almağı təmin edir.

Oxşar məqalələrimiz:

• Ağciyərə faydalı olan bitkilər, meyvələr və qidalar

XƏBƏRDARLIQ!

Məqalədə yer alan yazılar və şəkillər müxtəlif mənbələrdən toplanmışdır və məlumat, nümunə xarakter daşımaqdadır. Qəti bir diaqnoz və müalicə keyfiyyəti yoxdur. Hər hansı bir sağlamlıq probleminiz varsa həkiminizlə məsləhətləşin. Unutmayın, sağlamlıq problemlərində tətbiq olunan müalicə üsulları şəxslərin bioloji, irsi xüsusiyyətləri, yaş, boy, çəki fərqlərinə, allergik cəhətlərinə və onlarla belə fərqli vəziyyətə görə dəyişə bilər. Yalnız həkiminiz sağlamlıq problemlərinizin müalicəsində sizə kömək edə bilər.